Jimbo 
หากพูดถึง “ผีไทย” ในความทรงจำ หลายคนอาจนึกถึง ผีกระสือ ผีปอบ ผีเปรต ผีที่ครั้งหนึ่งเคยหลอนเราจนขวัญผวา และเป็นขวัญใจยอดฮิตในอุตสาหกรรมบันเทิง แต่รู้ไหมว่ายังมีโลกของ “ผีท้องถิ่น” ที่ยังไม่ได้ปรากฏในหน้าประวัติศาสตร์กระแสหลักอีกด้วย
นิทรรศการ The Untold Story ชวนมาร่วมเปิดประสาทสัมผัสจากเรื่องลี้ลับ เพื่อท้าทายจินตนาการว่า “ผีเหล่านี้จะมีหน้าตาเป็นอย่างไร?” และยังมีการผ่านการตีความภาพลักษณ์ของผีใหม่โดยไม่จำกัดเพียงแค่ความน่ากลัว แต่เปลี่ยนให้เป็นพลังในการขับเคลื่อนจินตนาการ โดยนำเสนอเรื่องราวของมุมมองต่อผีไทยที่มีเสน่ห์และเป็นมิตรกับผู้คนมากยิ่งขึ้น
ชวนคนทุกคนเข้ามาทำความรู้จักกับเหล่าผีท้องถิ่นที่ยกโขยงกันมาสวัสดีจากทั่วฟ้าเมืองไทย ทั้ง 30 ตน ไม่ว่าจะเป็นผีม้าบ้อง ผีเป้า ผีญาเงาะ และอีกมากมาย ผ่านผลงานการออกแบบคาแรกเตอร์ผีร่วมสมัยอีกกว่า 90 แบบ จากศิลปินไทยอย่าง Linghokkalom , Ployjaploen , Autumnberry , MarkSuttipong , Tiicha และ Twofeetcat
ตำนานและเรื่องเล่าท้องถิ่นที่เคยเป็นเพียงเรื่องเล่าปากต่อปากเหล่านี้ สามารถกลายเป็นขุมทรัพย์แห่งจินตนาการ ที่พร้อมให้นำมายกระดับและต่อยอดสู่โลกของอุตสาหกรรมสร้างสรรค์ได้ต่อไปได้ นนี้ Art of จึงนำภาพผีท้องถิ่นบางส่วนจากนิทรรศการมาให้ชม พร้อมกับเรื่องเล่าด้วย
“ผีมะนะ” หรือผีปอบในความเชื่อของชาวกูยที่เกิดจากการเรียนวิชาคุณไสยมนตร์ดำ และผิดข้อห้ามจึงกลายเป็นปอบ โดยสามารถสืบทอดกันได้ผ่านสายเลือด มะนะสามารถเข้าสิงร่างคนเพื่อกัดกินอวัยวะภายใน ชอบกินของดิบของสด ผู้เป็นมะนะจะไม่ทำนาปลูกข้าว แต่กลับร่ำรวยผิดปกติ มีอาหารกินอุดมสมบูรณ์เพราะใช้วิชาเรียกของจากผู้อื่น
“ด๊าปอ (นา) ส่งฮ์” เป็นผีป่าที่ชาวม้งเชื่อว่ามีตัวตนอยู่จริง มีลักษณะเป็นผีร่างกายขนาดเล็ก ขนยาวรุงรัง แขนขายาวเก้งก้าง ดุร้ายและมักจับคนกินเป็นอาหาร การป้องกันคือต้องระมัดระวังตัวระหว่างเข้าป่าอยู่เสมอ
“ผีกล้วยพังลา” เป็นผีผู้หญิงที่สถิตในต้นกล้วยพันธุ์พังลา สามารถแปลงกายเป็นหญิงงามและเลี้ยงไว้ใช้งาน เช่น คุ้มครองบ้านเรือน หรือเป็นภรรยา ว่ากันว่าผีกล้วยพังลาเป็นผีขี้หึง มีข้อห้ามคือถ้าผีมานอนด้วยห้ามร่วมประเวณีเด็ดขาด หากล่วงเกินผู้ชายจะขาดใจตายทันที
“ผีไผ่ขาคีม” เป็นผีป่าที่สิงอยู่ในต้นไผ่ขาคีมซึ่งเป็นต้นไผ่ที่มีลักษณะโคนต้นขึ้นไปมีลำต้นแตกออกเป็น 2 ส่วน ผิดแปลกจากต้นอื่น ๆ ผีไผ่ขาคีมอาจให้คุณหรือโทษแก่ผู้ที่รุกราน วิธีการป้องกันไม่ให้ผีมาทำร้ายจึงต้องไม่ตัดหรือทำลายไผ่ที่มีลำต้นแตกออกเป็น 2 ส่วน
“ผีพราย” เป็นผีน้ำชนิดหนึ่งที่เกิดจากวิญญาณของคนตกน้ำตาย หากใครไปเล่นน้ำที่บริเวณดังกล่าวจะถูกผีพราย รัดแขนขาจนขยับร่างกายไม่ได้และฉุดเอาตัวไปเพื่อให้ตายกลายเป็นผีพรายแทน ลักษณะของผีพรายในความเชื่อทั่วไปมักเป็นผีผู้หญิง ผมยาว มีความอาฆาตแค้น
“อ๊าบ” เป็นผีที่เกิดจากผู้เรียนวิชาเกี่ยวกับสเน่ห์ยาแฝด มักพบเป็นเพศหญิง สามารถถอดหัวและลำไส้เพื่อออกไปหากินขี้ไก่ เมือกบนตัวกบเขียด และของโสโครกต่าง ๆ ในเวลากลางคืน โดยมีแสงวาบทำให้คนตกใจกลัว เคลื่อนที่ได้รวดเร็ว ไม่อันตรายแก่มนุษย์ แต่หากได้กินเลือดของแม่ที่เพิ่งคลอดลูก จะทำให้ผู้เป็นแม่ถึงแก่ชีวิตได้ วิธีป้องกันคือนำหนามเล็บเหยี่ยวมาแขวน เพราะอ๊าบจะกลัวหนามเกี่ยวไส้ตน
“ผีปู่พึ้ม” หรือ ผีพึ้ม เป็นผีป่าเพศชาย ชาวอีสานเชื่อว่ามีลักษณะคล้ายคน ร่างกายใหญ่โต มีตาเดียว แลบลิ้น ฟันหรือเขี้ยวใหญ่ ปรากฎทั้งในฐานะผีป่าที่มีอิทธิฤทธิ์ในการเป็นผีอารักษ์ประจำภูเขา และผีป่าชอบกินเนื้อมนุษย์เป็นอาหาร มีพละกำลังมหาศาล ฆ่าไม่ตาย มีเวทมนต์คาถาบันดาลสิ่งต่าง ๆ ได้
มนาย แปลว่า แม่ ส่วนคำว่า สะโนน แปลว่า ผู้ปั้น มนายสโนนจึงมีความหมายว่า แม่ผู้ปั้น “มนายสโนน” เป็นผีพรายที่ช่วยปั้นแต่งรูปร่างหน้าตาและอุปถัมถ์เลี้ยงดูทารกในครรภ์ แต่เมื่อคลอดออกมาแล้วก็ตามมาหวงแหนและจะเอาคืนไปสู่เมืองผี วิธีป้องกันคือประกอบพิธี ‘แบงโกน‘ (แบ่งลูก) ให้กับมนายสโนน เมื่อผีรับรู้ว่าทารกนั้นเป็นลูกคนอื่น ก็จะไม่มารบกวนอีก
“ผีไก่น้อย” คือ ไก่ผี มีลักษณะเป็นลูกไก่หรือลูกเจี๊ยบตัวเล็ก ๆ สีขาว หรือเห็นเป็นแสง มักปรากฏตัวในช่วงโพล้เพล้หรือกลางคืน ผีไก่น้อยไม่ทำอันตรายใด ๆ กับผู้พบเห็น เพียงแค่หยอกเล่นหรือส่งเสียงให้ผู้คนตื่นเต้นแปลกใจในฝูงไก่น้อยสีขาวเท่านั้น ความเป็นมาของผีไก่น้อยไม่ทราบที่มาแน่ชัด
เชื่อกันว่าเป็นวิญญาณของลูกไก่ที่ตายไป หรือปรากฎตัวให้เห็นเพื่อตามหาแม่ไก่ที่ถูกคนจับไปทำอาหาร หรืออาจเป็นร่างจำแลงของผีที่สถิตในต้นไม้ใหญ่บริเวณนั้น
นิทรรศการ “The Untold Story เรื่องผีท้องถิ่นที่ไม่เคยถูกเล่า”
วันที่: 17 กันยายน – 22 พฤศจิกายน 2567 เวลา 10.30 – 19.00 น. (ปิดวันจันทร์)
สถานที่: TCDC กรุงเทพฯ ห้อง Gallery ชั้น 1 เข้าชมฟรี
สามารถจอดรถได้ที่อาคารจอดรถ NT บางรัก ในอัตรา 20 บาท/ชั่วโมง
